* Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του Ν. Καρδίτσας Νέος Αγών (1-11-2023)
Έχει περάσει πάνω από ένας μήνας από τα πλημμύρες που κατέκλεισαν την Θεσσαλία – και ειδικότερα τα πεδινά του Δήμου Παλαμά στο Νομό μας – και οι πληγές των κατοίκων είναι ακόμη είναι νωπές, αφού οι καταστροφές που άφησε πίσω ο «Daniel» παραμένουν ανυπολόγιστες. Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που στην χώρα μας σημειώνονται τόσο έντονα καιρικά και καταστροφικά φαινόμενα. Ένα τέτοιο παράδειγμα υπήρξε και το πλημμυρικό φαινόμενο στη περιοχή της Μάνδρας το Νοέμβριο του 2017, το οποίο δυστυχώς και μεταξύ άλλων είχε σαν αποτέλεσμα την απώλεια 24 συνανθρώπων μας.
Το μέγεθος εκείνης της τραγωδίας, όμως, ήταν τέτοιο που κινητοποιήθηκαν οι αρχές ώστε να αναζητηθούν οι σχετικές ευθύνες. Η πρώτη αρχή που τότε ενήργησε ήταν η Γενική Επιθεωρήτρια Δημόσιας Διοίκησης κι έτσι τότε μέσα σε διάστημα ενάμιση μήνα ετοιμάζεται το πρώτο πόρισμα ενώ το δεύτερο και οριστικό πόρισμα ετοιμάστηκε σε διάστημα περίπου εννέα μηνών. Παράλληλα, κινήθηκε και η ποινική διαδικασία με διαδικασίες κατεπείγοντος, η οποία κατέληξε σε μία ογκώδη δικογραφία, ένα κατηγορητήριο για 21 άτομα και στην εν τέλει καταδίκη 8 κατηγορούμενων μεταξύ των οποίων δύο αντιπεριφερειάρχες, την τότε δήμαρχο Μάνδρας, δασάρχες και στελέχη πολεοδομίας και αστυνόμευσης ρεμάτων.
Το βασικό στοιχείο για την αναζήτηση των ευθυνών υπήρξε ο εντοπισμός των παραλείψεων στην κρατική μηχανή, ήτοι ποιοι θα έπρεπε να έχουν ενεργήσει και δεν ενήργησαν συνετά.
Ο κανόνας είναι ότι σύμφωνα με το α. 186 του Ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης» ο σχεδιασμός, η μελέτη, η κατασκευή και συντήρηση αντιπλημμυρικών έργων, καθώς και ο καθαρισμός και αστυνόμευση ρεμάτων και απαλλοτριωμένων χώρων παρά τα ρέματα αποτελούν αρμοδιότητες των Περιφερειών. Οι σχετικές αρμοδιότητες της Περιφέρειας Θεσσαλίας υπάρχουν στον Οργανισμό Περιφέρειας Θεσσαλίας – ΠΔ 129/2010 – στα άρθρα 6 και 7.
Ακόμη, θέματα που αφορούν τη μελέτη, ανάθεση και εκτέλεση έργων διευθέτησης – αντιπλημμυρικής προστασίας και εργασιών συντήρησης ρύθμισε και ο Ν. 4258/2014 με το άρθρο 7. Συγκεκριμένα, εκεί αναφέρεται ότι «1. Οι Υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, καθώς επίσης και οι υπηρεσίες του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και οι αρμόδιες Υπηρεσίες της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ή της Περιφέρειας, μπορεί να μελετούν και να εκτελούν έργα διευθέτησης / αντιπλημμυρικής προστασίας και εργασίες συντήρησης σε υδατορέματα ή να τα αναθέτουν, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. 2. Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης μπορεί να ανατίθενται οι ανωτέρω αρμοδιότητες -μελέτης, ανάθεσης και εκτέλεσης έργων διευθέτησης/αντιπλημμυρικής προστασίας και εργασίες συντήρησης – και στους ακόλουθους φορείς: 2.1. στους οικείους Ο.Τ.Α. α’ βαθμού, όταν το υπό μελέτη υδατόρεμα βρίσκεται εξ ολοκλήρου μέσα στα διοικητικά τους όρια και δεν αποτελεί κλάδο άλλου υδατορέματος, 2.2. στις οικείες Περιφερειακές Ενότητες, όταν το υπό μελέτη υδατόρεμα βρίσκεται εξ ολοκλήρου μέσα στα διοικητικά τους όρια και δεν αποτελεί κλάδο άλλου υδατορέματος, 2.3. στις οικείες Περιφέρειες, όταν το υπό μελέτη υδατόρεμα βρίσκεται εξ ολοκλήρου μέσα στα διοικητικά τους όρια και δεν αποτελεί κλάδο άλλου υδατορέματος. Σε περίπτωση που το υπό μελέτη υδατόρεμα βρίσκεται μέσα στα διοικητικά όρια περισσότερων Περιφερειών με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης μπορεί να ανατίθεται η μελέτη και η εκτέλεση των έργων διευθέτησης/αντιπλημμυρικής προστασίας και των εργασιών συντήρησης στις αρμόδιες υπηρεσίες της οικείας Περιφέρειας, για το τμήμα του υδατορέματος που βρίσκεται μέσα στα διοικητικά τους όρια.»
Εκ των ανωτέρω καθίσταται σαφές ότι δεν απολύτως ξεκάθαρο σε ποιον από όλους τους φορείς υπάρχουν οι σχετικές ευθύνες όταν πρόκειται για αντιπλυμμηρικά έργα κι αστυνόμευση ρεμάτων. Για το λόγο αυτό και στη περίπτωση της Μάνδρας κρίθηκαν ως ένοχοι οι προϊστάμενοι των υπηρεσιών που ήταν επιφορτισμένες με τα έργα και την αστυνόμευση των αντίστοιχων περιοχών, ήτοι Περιφέρεια αλλά και αρμόδιες αρχές του Δήμου, ως και η πρώην Δήμαρχο, καθώς όφειλαν και μπορούσαν να έχουν λάβει μέτρα ή να έχουν προβεί σε συγκεκριμένες πράξεις. Τέλος, ακόμη και σε επίπεδο αξιώσεων αποζημιώσεων ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων έχει υπάρξει και η πρώτη απόφαση, η οποία – στο ίδιο μήκος κύματος – έκρινε ότι η Περιφέρεια Αττικής, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και η Ελληνική Αστυνομία φέρουν ευθύνες για τον θάνατο ενός 29χρονου κατά το πλημμυρικό γεγονός της Μάνδρας τον Νοέμβριο του 2017. Ωστόσο, εν γένει όσοι έχουν προσφύγει στα διοικητικά δικαστήρια μετά από τόσα χρόνια ακόμα αναμένουν αποφάσεις και δη σε πρώτο βαθμό.
Εν τέλει, η Μάνδρα μας έδειξε ότι οι ευθύνες είναι πολλές και όλοι όσοι όφειλαν να ενεργήσουν και δεν ενήργησαν εν τέλει καταδικάστηκαν. Η Μάνδρα επίσης μας έδειξε την ταχύτητα με την οποία πολλές φορές μπορούν να ενεργήσουν οι αρχές, αν και στη Θεσσαλία και δη στη Καρδίτσα δεν διαφαίνεται η ίδια προθυμία. Η Μάνδρα ακόμη μας έδειξε ότι δυστυχώς χρειάζεται μία σημαντική καταστροφή για να γίνουν έργα και ξεπεραστούν παθογένειες της ελληνικής πολυποίκιλης γραφειοκρατίας. Τέλος, η Μάνδρα μας έδειξε ότι ύστερα από τόσα χρόνια, οι κάτοικοί της ακόμη δεν μπορούν να κοιμηθούν σε κάθε βροχή…
Medium 